In uitvoering: Schoorl wordt een toekomstbestendig duindorp

Klimaatbestendige leefomgeving

We namen met Landschapsarchitect Maithe Vos van HB Adviesbureau een kijkje in Schoorl, vlak voor de start van de werkzaamheden door AW Infrabouw. Ze heeft samen met haar collega’s het ontwerp gemaakt voor de nieuwe inrichting van het centrum, in nauwe samenwerking met opdrachtgever gemeente Bergen. Op de plek waar de Heereweg het winkelgebied van Schoorl in loopt, ligt een knooppunt met verschillende belangen. Het is de plek waar de toeristische functie van het dorp samenkomt met de historische en landschappelijke waarden van de omgeving. Maar het is ook de plek waar de openbare ruimte onder druk staat door de vele en diverse gebruikers. Hoe kan deze plek een toekomstbestendig duindorp-centrum worden waar duurzaamheid, bedrijvigheid en leefbaarheid hand in hand gaan? Dat is de vraag die Maithe en medewerkers van gemeente Bergen probeerden te beantwoorden met een participatief ontwerpproces.

Klimduin

Het kruispunt waar nu de supermarkt tegenaan ligt, was vroeger een eenvoudige splitsing met een smal paadje richting de duinen. Het Klimduin was toen nog niet zo belangrijk. Door de toeristische functie die in de vorige eeuw ontstond is het ‘t gezicht van Schoorl geworden. Het is duidelijk dat er ruimte is voor verbetering op deze plek: er mist groen, de beplanting past niet echt bij de duinen en de bestrating ziet er rommelig uit. Maithe: “Je ziet dat auto’s ruimte hebben om snel door het dorp te rijden, terwijl de voetganger meer moeite moet doen.”

Bewonersparticipatie als basis

In meerdere klankbordgroep sessies en bijeenkomsten met bewoners en ondernemers is in fasen gewerkt naar een gedragen plan waarin alle afwegingen gemaakt zijn. Zonder deze uitgebreide participatie zou het ontwerp er anders uit hebben gezien. Maithe vertelt waarom: “Er zijn meerdere sessies geweest met belanghebbenden om het ontwerp zo goed als mogelijk op alle diverse wensen aan te laten sluiten.” Daar is veel tijd voor genomen. De bewoners vonden het dorpse en het gezellige karakter belangrijk om te behouden. We hebben presentaties gemaakt met voorbeelden van materiaal en sferen, om te zien wat de meedenkers vonden passen bij hun dorp. Wij hadden verwacht dat ze een authentieke gebakken tegel het meest passend zouden vinden, maar veel mensen vonden juist een lichtere tegel goed passen bij het zand van het Klimduin. Daardoor durfden wij ook een stapje verder te gaan in het ontwerp en de dorpse sfeer aan te laten sluiten op een licht en organisch ontwerp voor het plein aan de voet van het Klimduin.”

Auto’s naar de achtergrond

Hoe dat eruit komt te zien? “We hebben ontworpen vanuit de verblijfsfunctie die we daar willen hebben en de relatie van het dorp met het duin. Loop- en zichtlijnen zijn belangrijk en vooral ook de locatie voor de fietsparkeerplaatsen, die hoognodig zijn, kunnen door een andere ordening een veel rustiger beeld gaan geven. Als allerlaatst moet de auto er ook nog overheen kunnen, maar wel stapvoets. De ruimte voor de supermarkt loopt over in de ruimte waar de auto overheen mag, het wordt fysiek gescheiden door plantvakken, maar verder is het één geheel waardoor het veel meer een pleingevoel krijgt. De bestaande pergola wordt vernieuwd en er worden extra groenvakken bij het plein voor het Klimduin gecreëerd. Verder heeft dit gebied niet zo veel nodig, het plein wordt het voetstuk van het duin.”

In het winkelgedeelte van de Heereweg was voorheen de beschikbare ruimte voor de auto’s, het parkeren van fietsen en uithangborden. Wat er overbleef was voor de voetganger. Maithe: “In onze visie hebben we het omgedraaid: de gevels zijn een vast gegeven en de bestaande bomen blijven staan, daartussen hebben we meer ruimte gecreëerd voor de voetganger. Daarna hebben we pas gekeken waar er dan ruimte overblijft voor het parkeren van fietsen en de uithangborden. Autovrij zou ideaal zijn, maar er zitten garageboxen waar een auto moet kunnen komen en er moet ruimte zijn voor bevoorrading, dus het gebied wordt autoluw. Een verkeerskundige heeft onderzoek gedaan naar verkeersstromen en parkeergedrag. We kozen ervoor om de parkeerplekken zo veel mogelijk weg te halen. Door de huidige lijnen te doorbreken wordt het meer een pleinachtige ruimte in plaats van een afgekaderde ruimte voor de auto.”

Groen

Het landschapsontwerpteam van HB Adviesbureau heeft een beplantingsplan opgesteld. Ze hebben onderzocht welke planten in de duinen thuishoren, want qua beplanting willen ze iets neerzetten wat perfect bij het Duindorp past. Het plan verwijst dan ook naar de duinvegetatie in kleur en structuur, maar wel met de toepassing van robuuste soorten. Voor elk plantvak zijn alle soorten en mixen uitgewerkt en vervolgens in een technische tekening verwerkt.

Tijdlijn

Bij de herontwikkeling van een centrumplan komt veel kijken. Maithe en haar team zijn er al jaren bij betrokken. Het plan is meerdere keren gepresenteerd bij de gemeenteraad en zijn er aanpassingen doorgevoerd aan bijvoorbeeld de verkeerssituatie. Uiteindelijk konden collega’s van HB Adviesbureau aan de slag om het plan technisch uit te werken. In het technisch plan is door hen alles opgenomen met betrekking tot de materialisatie. Uiteraard is er ook gekeken hoe er met het regenwater moet worden omgegaan. En, niet onbelangrijk, er werd een verlichtingsberekening gemaakt voor de openbare verlichting. Uiteindelijk is al deze informatie verwerkt in een bestek. “Het is fijn dat alles uit zo’n complex ontwerp onder één dak gemaakt kan worden. Ook de projectleiding en directievoering worden nu door HB Adviesbureau uitgevoerd. De lijntjes zijn kort en het ontwerpteam blijft betrokken. We kunnen niet wachten om het ontwerp realiteit te zien worden!”, vertelt Maithe enthousiast.